Dünyanın gözü kulağı 24 Şubat’tan beri Ukrayna’dan gelen haberlerde. Rusya Devlet Başkanı Putin’in emri ile başlayan savaşta rüzgar Ukrayna’dan yana dönerken Rusya’nın Herson’u kaybetmeye verdiği yanıt bir hayli ağır oldu.
Dün Ukrayna genelinde yoğun bir füze saldırısına imza atan Moskova, başta başkent Kiev olmak üzere pek çok bölgeyi vurdu.
Bu saldırı esnasında Polonya’nın Ukrayna sınırında bir patlama meydana geldi.
ZELENSKİ AÇIKLADI: RUSYA POLONYA’YI VURDU
2 kişinin ölümüne neden olan olayın Rus füzeleri nedeniyle meydana geldiği iddiası üzerine dünyayı alarma geçiren açıklama Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski’den geldi.
Zelenski, Rus füzelerinin Polonya’yı vurduğunu açıkladı. Ukrayna lideri bu gelişmeyi ‘çatışmanın önemli ölçüde tırmanması’ şeklinde yorumladı. ABD’den ise füzenin Ukrayna’ya ait olabileceği açıklaması geldi.
Kısa sürede dünyanın bir numaralı ortak gündemi haline gelen bu gelişme sonrası NATO üyesi Polonya’nın nasıl bir tepki vereceği merakla bekleniyor.
NATO’NUN 4. MADDESİ DEVREDE
İki Avrupalı diplomatın Polonya’nın 4. madde uyarınca müttefikler arasında istişareler için NATO toplantısı talep ettiğini açıklaması krizin büyüyeceğine işaret ediyor.
Polonya’nın NATO’nun 5. maddesinin uygulanmasını talep etmesi ise en kötü senaryo olarak gösteriliyor.
NATO 4. MADDESİ NEDİR? İttifak üyesi ülkelerin imzalanan sözleşmenin 4. madde içeriğinde ‘Taraflardan herhangi biri, taraflardan birinin toprak bütünlüğü, siyasi bağımsızlığı ya da güvenliğinin tehdit edildiğini düşündüğü zaman, tüm taraflar birlikte danışmalarda bulunacaklardır’ ifadesine yer veriliyor
NATO’NUN 5. MADDESİ NE DİYOR?
NATO’nun 5. maddesine göre, bir müttefike yapılan saldırı, tüm müttefiklere yapılmış sayılıyor.
İttifak üyesi ülkeye bir saldırı olması durumunda 5. madde uyarında diğer NATO üyeleri o ülkeye destek vermek ile yükümlüler.
Başka bir deyişle 5. madde bir üyeye yönelik saldırının tüm üyelere yapılmış sayılması anlamına gelen toplu savunma ilkesidir.
Ukrayna’nın Lviv kentine yakın Polonya’nın kırsal bölgesindeki Przewodów köyünde bir traktörün yakınına düşen Rus füzeleri, 2 sivilin ölümüne yol açtı…
SÜREÇ NASIL İŞLİYOR?
5. maddenin devreye girmesi için önce 4. maddenin aktive edilmesi gerekiyor. Geçtiğimiz saatlerde Polonya bu adımı atarak acil NATO toplantısı talep etti.
NATO’nun bu çerçevede toplanan kanıtları incelemesi ve bir soruşturma yürütmesi bekleniyor.
Ancak 4. maddenin aktive edilmesi NATO’nun çatışmaya gireceği anlamına gelmiyor. Bu 5. maddenin aktive edilmesi öncesi istişarelerin yapılması anlamına geliyor.
NATO, RUSYA’YA SAVAŞ AÇABİLİR Mİ?
Başka bir deyişle bu aşamada bunun kasıtlı bir saldırı olup olmadığı araştırılacak. NATO’nun eski politika planlama direktörü Fabrice Pothier’a göre sonuç ne olursa olsun masadaki en olası seçenek Rusya’ya bir saldırıdan ziyade ittifakın Polonya’nın hava savunma sistemlerine destek göndermesi.
4. MADDE DAHA ÖNCE KULLANILDI MI?
4. maddeye daha önce 7 defa başvuruldu. En son 24 Şubat 2022’de Bulgaristan, Çekya, Estonya, Letonya, Litvanya, Polonya, Romanya ve Slovakya, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından 4. madde kapsamında istişare talebinde bulundu.
Bu maddeyi aktive eden ülkeler arasında Türkiye de bulunuyor. 10 Şubat 2002’de Türkiye, komşusu Irak’taki silahlı çatışmanın bir sonucu olarak bu maddeye başvurdu ve NATO bir savunma önlemleri paketi üzerinde anlaştı.
2012’de bu maddeye iki defa başvuran Türkiye son olarak 26 Temmuz 2015’te Türkiye, terör saldırıları sonrasında aynı talebi yaptı ve aldığı önlemleri müttefiklerine bildirdi.
News
